1473 - 1543

Znakomity grecki astronom Ptolemeusz konstruując swój matematyczny system świata, przyjął, że Ziemia jest usytuowana w środku wszechświata. Według Ptolemeusza Słońce, Księżyc i planety krążyły więc wokół nieruchomej Ziemi. W owym czasie uważano również, że wszystko co znajduje się za Księżycem, tj. planety i rozgwieżdżony firmament są czymś doskonałym i niezmiennym, kierowanym przez anioły. Gdzieś za firmamentem miało znajdować się królestwo boże i sam Bóg. Teorię tę jako jedyną popierał kościół, zaś wszystkie inne uważał za szokujące i bezbożne. Przez setki lat system Ptolemeusza wydawał się niepodważalny. Jednakże w XVI w. odkrywcze podróże dostarczały dowodów na to, że świat jest inny niż u Ptolemeusza. Wraz z zachwianiem się autorytetu Kościoła, układ Ptolemeusza zaczął upadać. Pośmiertna publikacja w 1543r., dzieła Mikołaja Kopernika ("O obrotach sfer niebieskich") doprowadziła w końcu do ostatecznego upadku dotychczas przyjmowanego systemu. Kopernik pisał: "...całość opasana przez Księżyc obiega wraz ze środkiem Ziemi dookoła Słońca rocznym obrotem po wielkim kręgu między resztą planet". Udowadniał on więc, że Słońce stanowi nieruchome centrum, wokół którego krążą planety. Jedną z tych planet jest Ziemia, wykonująca rocznie jeden pełny obrót wokół Słońca, kręcąc się równocześnie wokół własnej osi. Kopernik uważał także, że Księżyc nie jest planetą, lecz satelitą obracającym się dookoła Ziemi. Tak rozpoczęła się rewolucja kopernikańska, która miała potrwać niemal sto lat.                                                                                                    Kim był Mikołaj Kopernik? Urodził się on w lutym 1473 w Toruniu jako syn Mikołaja Kopernika - kupca i Barbary Watzrode, pochodzącej z bogatej i znanej rodziny. Mając zamożnych rodziców otrzymał wzorowe wykształcenie. Studiował m.in. grekę, matematykę, filozofię, astronomię, prawo, medycynę, fizykę i języki obce. W 1547 został mianowany kanonikiem. Pełniąc funkcję kanonika katedry we Fromborku miał doskonałe warunki by poświęcić się badaniom naukowym. Przez jakiś czas pracował jako lekarz, a w wolnym czasie zajmował się astronomią. W 1513 zbudował wieżę do obserwacji gwiazd. Bardzo niewiele wiemy o powstaniu i rozwoju koncepcji Kopernika, ale już w 1514 rozesłał on rękopis zawierający streszczenie jego poglądów na temat budowy kosmosu, a swoje wielkie dzieło ukończył w 1530r. Nie śpieszył się jednak z jego wydaniem, obawiając się reakcji kościoła. Ukazało się ono dopiero trzynaście lat później, w roku jego śmierci. Kopernik przekonująco i zdecydowanie podważył twierdzenie Ptolemeusza, że Ziemia jest nieruchoma. Jego dzieło nie było wolne od błędów np. błędnie założył, że planety muszą poruszać się po idealnie okrągłych torach. Jednak zaproponowana przez niego kolejność planet jest właściwa - Merkury najbliżej słońca, a Saturn najdalej. Uran Neptun i Pluton nie były jeszcze w tym czasie odkryte. (Dziś wiemy: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton ). "De revolutionibus" dotarło w końcu do rąk uczonych w całej Europie. Model heliocentryczny (helios - słońce) Kopernika poparli inni uczeni, np: Włoch Galileusz, który za pomocą teleskopu mógł potwierdzić słuszność teorii polskiego uczonego. Kopernik zmarł w maju 1543r. Jak głosi legenda, pierwszy egzemplarz swojej książki dostał na łożu śmierci. Miał wylew, nie mógł więc wprowadzić żadnych poprawek, ale zdołał jeszcze przed śmiercią zobaczyć swoje dzieło wydane drukiem.