Od roku | Nazwa ulicy |
1945 | Józefa Bema |
przed 1945 | Moltkestrasse |
JÓZEF
ZACHARIASZ BEM
17 III 1794 - 24 II
1850 Ur. 17 III 1794 w
Tarnowie, zm. 24 II 1850 w Aleppo ( Syria), wybitny oficer artylerii i teoretyk,
generał wojsk pol., węg. i tur. Po studiach wojsk. w szkole artylerii i
inżynierii brał udział w wyprawie na Moskwę 1812 i w obronie Gdańska; pracował w
dziedzinie teorii i konstrukcji rakiet. W Królestwie polskim za działalność w
Wolnomularstwie Narodowym został 1822 zdegradowany i wydalony z wojska. Mimo
cofnięcia tej decyzji podał się wkrótce do dymisji i przeniósł się do Galicji
(przebudował Ossolineum we Lwowie). W czasie powstania listopadowego odznaczył
się brawurowym kierowaniem artylerią pod Iganiami i Ostrołęką oraz podczas
obrony Warszawy uzyskując stopień gen. brygady; występował przeciw Skrzyneckiemu
i był za odebraniem mu naczelnego dowództwa. Na emigracji we Francji związał się
z Hotel Lambert, był jednym z założycieli Tow. Historyczno-Literackiego w Paryżu
oraz członkiem tajnego Związku Jedności Narodowej. Usiłował zorganizować
emigrację wojsk. we Francji, próbował stworzyć legię pol. w Belgii, Egipcie i
Portugalii, tymi posunięciami ściągnął na siebie zamach ze strony
niezadowolonych oficerów ( P. Pasierbski), a także aresztowanie przez władze
portug. W okresie Wiosny Ludów przybył do Lwowa w celu wywołania powstania w
Galicji; wobec niepowodzenia, we wrześniu 1848 objął kierownictwo obrony rewol.
Wiednia przed wojskami cesarskimi; jego dziełem była gwardia ruchoma, do której
powołano robotników i czeladź rzemieślniczą. Po upadku Wiednia odegrał wybitna
rolę w obronie rewolucji węg. 1848-49; objął dowództwo nad armia węg. w
Siedmiogrodzie i Banacie, odnosząc szereg świetnych zwycięstw nad wojskami
austr. i ros. Uwielbiany przez żołnierzy, nazywany przez nich „ojcem Bemem”,
starał się pozyskać chłopska ludność Siedmiogrodu- zarówno Węgrów, jak i
Rumunów. Pod koniec wojny powołany przez L. Kossutha na naczelnego wodza armii
węg., 9 VIII 1849 poniósł klęskę pod Temesvarem ( Timisoara). po upadku
rewolucji przeszedł na terytorium Turcji, przyjął islam i jako Murat Pasza
służył w armii tur.; internowany w Aleppo, obronił miasto przed oblężeniem
Beduinów. Zmarł na malarię. Autor prac z zakresu matematyki, wojskowości i
historii, m. in. pracy w języku francuskim W 1929 sprowadzono prochy Bema do
Polski i złożono w mauzoleum w Tarnowie.